AKS-I SADA GAZETESİNİN EDEBİYAT SAYFASI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Samsun; Ermeni, Rum ve Türk nüfusu bir arada barındırması bakımından önemli şehirdir. Farklı millete mensup insanların yaşaması, şehirde çok kültürlü ortamın tezahür etmesini sağlamıştır. Tespit edilebildiği kadarıyla, şehrin gazeteyle tanışması 1870 yılında Rumlar tarafından neşredilen Euksinos (Karadeniz) gazetesiyle gerçekleşir. Edebî, tarihî kültürel olayları ihtiva eden Euksinos, Trabzon’da basılmakta Samsun’a da gönderilmektedir. Türklerin yayımladığı ilk gazete ise 1908’de Aks-ı Sada’dır. Hacı Hüseyin Avni Bey’in matbaasında basılan “Osmanlıcılık” fikrini benimseyip, İttihat Terakki’yi desteklemektedir. Türklerle gayr-ı Müslimlerin beraber yaşayıp “Osmanlı” paydasında birleşmeleri gerektiğini savunan gazetede, bu fikrin karşısında yer alanlar eleştirilmiştir. Gazetenin üçüncü sayfası edebiyata ayrılmıştır. “Kısm-ı mahsus” yazısının altında “edebî” ifadesi alıp, çeşitli manzumeler neşredilmektedir. Sada’nın sayfalarını yalnızca şiire açmış olması mühimdir. Bu sayede gazete, adeta, “Samsun’un şiir mektebi” hüviyetini taşımaktadır. Gazetedeki manzume 19 Ağustos 1324 (1 Eylül 1908) tarihli altıncı sayıda neşredilmiştir. II. Abdülhamid’in tahta çıkışını kutlamak istibdadın geride kaldığını göstermek adına neşredilir. Manzumelerin ortak özelliğiyse kötülenip, hürriyetin meşrutiyetin övülmesidir. birinin sonunda alan “yaşasın askerler yaşasın millet” bakımdan önemlidir. Kısm-ı mahsus/ edebî” bölümünün oluşması 16 Kânun-ı evvel (29 Aralık kırkıncı Yayımlanan manzumeyse Giresun’dan H. Rüştü’nün gönderdiği “Neşaid-i Sevda” başlıklı derlemedir. Aynı tekrardan yürürlüğe girmesinden dolayı düşülen kıt’a vardır. edebiyat düzenli şekilde çıkmamaktadır. 40’ıncı sayıdan sonra 42’nci manzumelere verilirken ardından 51’ici metinler Rüştü, Fevzi, Feyzi Hüsnü gibi belirli isimler gazeteye göndermiştir. Manzumelerde, sevgiliye duyulan özlemden köyün anlatılmasına devrin siyasî olaylarına kadar geniş yelpazede konular ele alınmıştır. Makalede derleme yöntemine başvurulmuş manzumelerin bibliyografyası çıkarılıp, işlenen sınıflamaya gidilmiştir. Sonuç olarak, Samsun’daki edebî ortamı göstermesi Sada gazetedir.